L-Epistola lill-Ebrej

L-awtur tal-Epistola lill-Ebrej

Din l-ittra qajla tixbah l-ittri ta’ Pawlu. Ma fiha l-ebda isem fil-bidu, u l-mod kif jinserixxi kliem mit-Testment il-Qadim ma jaqbilx mal-ittri l-oħra. Il-kitba hi wisq iżjed mirquma; fiha tagħlim li ma nsibuhx fl-ittri l-oħra. Fil-Lvant dejjem intlaqgħet bħala ittra minn id Pawlu. Klement ta’ Lixandra jgħid li l-ittra nkitbet minnu bil-Lhudi u maqluba għall-Grieg minn Luqa. Il-Papiru Beatty (ċirka 200 w.K.) iġib din l-ittra bejn l-Ittra lir-Rumani u l-Ittri lill-Korintin, jiġifieri jqis l-ittra bħall-ittri l-oħra ta’ Pawlu. 

Mill-banda l-oħra, Irenew fil-Punent isemmi l-ittri kollha ta’ Pawlu barra l-Ittra lill-Ebrej. Il-Muratori (ċirka 180 w.K.) issemmi 13-il ittra ta’ Pawlu. Tertulljanu jgħid li nkitbet minn Barnaba. Lista oħra ta’ kotba miktuba fl-Afrika ħabta tas-sena 360 issemmi biss 13-il ittra ta’ Pawlu. Ottatu, l-Ambrosjaster u Pelaġju, li kitbu nitfa wara, ma jsemmux l-Ittra lill-Ebrej. 

Hemm xebh kif ukoll dissimilarità f’din l-ittra mat-teoloġija u l-istil ta’ Pawlu, iżda Pawlu sikwit jappella għall-awtorità appostolika tiegħu, filwaqt li l-awtur lil-Lhud jappella għal oħrajn li kienu xhieda tal-ministeru ta’ Ġesù (Ebrej 2:3). L-aħjar konklużjoni hi li Alla biss jaf fiċ-ċert min kitibha; l-ispirazzjoni tagħha b’daqshekk mhix iddubitata.

Mill-evidenza interna (eż., Ebrej 10:11) jidher ċar li nkitbet qabel il-qirda tat-tempju (i.e., qabel is-sena 70 w.K.).

L-iskop tal-ittra

Il-passaġġi dottrinali jiżvelaw l-iskop tal-kitba, komposta b’intenzjoni doppja: 

1. L-epistola hi miktuba biex tikkonferma l-Kristjani Lhud billi jagħti prova li l-Ġudaiżmu kien spiċċa peress li Kristu issa wettaq l-għan sħiħ tal-liġi.

2. Hi miktuba biex twissi kontra l-periklu dejjem preżenti għall-fidili Lhud professjonanti li jmorru lura fil-Ġudaiżmu, jew jibqgħu bla ma verament jemmnu f’Ġesù Kristu. Jidher ċar minn bandi oħra li anke l-isħaħ fidili fil-Palestina kienu miżmuma f’taħlita stramba ta’ Ġudaiżmu u Kristjaneżmu (pereżempju, Atti 21:18-24), u dik in-nasba kienet speċjalment possibbli li xxeblek il-Kristjani professjonanti fost il-Lhud imxerrda. 

L-awtur jindirizza udjenza mħallta: Kristjani ġenwini kif ukoll Kristjani nominali. Dawn tal-aħħar, sakemm jidhrilhom huma, l-esperjenzi tagħhom huma perfettament ġenwini. L-awtur ikompli jesprimi l-biża’ li dawn li bdew jonqsu milli jkomplu (Ebrej 3:7-4:3). Dawn mhumiex ipokriti konxji – u jkunu totalment sorpriżi hekk kif jitħallew barra (cf., Mattew 7:21-23). Għaldaqstant insibu kuntrasti bejn dawn l-ittri u dawk ta’ Pawlu (pereżempju, Ebrej 6:4-6 ma’ Rumani 8:29-39). 

Dwar l-Insara “tal-isem” jingħad li huma “mdawlin u daqu d-don tas-sema.” L-awtur iwissihom biex jgħaddu għall-maturità, u jkomplu miexja ’l quddiem (Ebrej 6:1-2). Kellhom bidu reali, iżda ma jingħadx dwarhom li għandhom il-fidi; l-awtur jixtieqhom illi jaslu biex, bil-fidi, jippossiedu l-ħwejjeġ li għandhom x’jaqsmu mas-salvazzjoni (Ebrej 6:9). 

Il-kelmiet ewlenin huma “aħjar,” “perfett,” u “tas-sema.” L-Ebrej hi sensiela ta’ kuntrasti bejn il-ħwejjeġ tajba fil-Ġudaiżmu u l-ħwejjeġ aħjar miġjuba minn Kristu. It-tema tal-ktieb mela hi s-superjorità ta’ Kristu u allura tal-Kristjaneżmu, u l-awtur iħeġġeġ lill-qarrejja biex jgħaddu mid-dellijiet għar-realtà. Kristu hu “aħjar” mill-anġli, minn Mosè, minn Ġożwè u minn Arun. Il-patt il-ġdid, stabbilit minn Ġesù, il-medjatur tiegħu, hu bil-wisq superjuri għall-patt mogħti minn fuq l-Muntanja Sinaj permezz ta’ Mosè. It-tema hi żviluppata biex tingħata prova li Kristu hu superjuri fil-persuna u s-saċerdozju tiegħu. 

Passaġġi favoriti jinkludu: is-salvazzjoni hekk kbira li m’għandhiex tkun traskurata (Ebrej 2:3), il-Kelma ħajja t’Alla (Ebrej 4:12), it-tron tal-grazzja (Ebrej 4:16), l-interċessjoni effettiva ta’ Kristu (Ebrej 7:25), id-deskrizzjoni tal-fidi (Ebrej 11:1), l-eroj tal-fidi (Ebrej 11:4-40), it-tiġrija Kristjana (Ebrej 12:1-2), u l-benedizzjoni (Ebrej 13:20-21).